Scholen organiseren buiten de schooluren opvang voor leerlingen die vroeger op school toekomen of na de les niet meteen naar huis kunnen. Dat doen ze ook voor leerlingen die ’s middags op school blijven. Meer dan de helft van de katholieke basisscholen moet daarvoor middelen inzetten die voor onderwijs bedoeld zijn. Ook vinden scholen moeilijk voldoende en capabel personeel om die taak op zich te nemen. Katholiek Onderwijs Vlaanderen vraagt een oplossing.
“Scholen krijgen nauwelijks middelen voor opvang omdat de overheid dat niet van het onderwijs verwacht, maar voor ouders is goede opvang ‘s ochtends, ‘s middags of ‘s avonds vaak een noodzaak. Scholen willen ouders daarin bijstaan, maar moeten daarvoor te vaak middelen voor hun onderwijstaak weghalen. Dat gaat ten koste van de kwaliteit van het onderwijs. We vragen daarom een structurele financiering voor dat soort opvang”, zegt Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.
Uit een bevraging van Katholiek Onderwijs Vlaanderen bij 567 basisscholen blijkt dat de meeste scholen buitenschoolse opvang met onderwijsmiddelen organiseren. Vier op tien katholieke basisscholen organiseren de opvang alleen, dus zonder ondersteuning van de gemeente of een externe organisatie. Daarnaast staan bijna alle basisscholen in voor middagopvang. Hieraan worden ook onderwijsmiddelen gespendeerd.
“Het organiseren van voorschoolse opvang, middagtoezicht en naschoolse opvang behoort eigenlijk niet tot de opdracht van de leerkracht en de school, en dus krijgen scholen enkel beperkte middelen voor middagtoezicht. Niettemin verwachten ouders terecht dat de school kan voorzien in toezicht voor en na de school, en scholen willen ook zelf tegemoet komen aan de verwachtingen van werkende ouders. Niet elke school is echter even financieel slagkrachtig, wat tot grote verschillen in opvangmogelijkheden leidt. Dat zorgt bovendien voor oneerlijke concurrentie tussen de scholen van de verschillende netten, zeker daar waar de gemeente sterk investeert in de eigen kinderopvang”, zegt Lieven Boeve.
Vaak vragen scholen een vergoeding aan ouders voor de opvang van hun kind om een deel van de kosten te dekken. Het gebruik van onderwijsmiddelen voor een kwaliteitsvolle opvang, infrastructuur en personeel zorgt ervoor dat een school minder kan investeren in het inrichten van lokalen, de aankoop van nieuwe handboeken, schoolbenodigdheden, speelmateriaal, meubilair of IT-materiaal.
“Als directeur moet ik het budget beheren als een goede huisvader en erop toezien dat de middelen worden gebruikt zoals wettelijk bepaald”, zegt Jan Sierens, directeur van Vrije Basisschool Emmaüs in Aalter. “De middelen zijn dan ook bedoeld om onze kernopdrachten als school te realiseren. Voor-, middag- en naschoolse opvang horen daar niet bij en toch doen we dat, omdat ouders dat verwachten. Dat gaat ten koste van onze onderwijsmiddelen.”
De nood aan middelen voor het organiseren van opvang is een gedeelde verantwoordelijkheid voor onderwijs en welzijn. We verwachten dat beide departementen samen zoeken naar oplossingen. De regierol van de gemeente bij het decreet over buitenschoolse opvang moet duidelijk zijn, zodat alle betrokkenen weten waar ze aan toe zijn en wat het lokaal bestuur op zich neemt.
Ook de inzet van personeel voor opvang bezorgt scholen de nodige kopbrekens. Om de personeelskost te drukken maken veel scholen gebruik van het stelsel wijk-werken. Zo kunnen langdurig werkzoekenden die nog niet in het gewone arbeidscircuit terechtkunnen, tijdelijk werkervaring opdoen. Dat statuut is erg rigide, wat het nog moeilijker maakt om degelijk personeel te vinden. Wijkwerkers mogen bijvoorbeeld enkel kortere opdrachten uitvoeren, wat zorgt voor minder continuïteit, meer planlast voor de school en een moeilijk op te bouwen vertrouwensband met de kinderen.
Deze medewerkers zijn bovendien niet altijd pedagogisch geschoold. Katholiek Onderwijs Vlaanderen vraagt dat de overheid middelen voorziet voor de rekrutering van kwaliteitsvol personeel. Om onaantrekkelijke versnippering van het uurrooster tegen te gaan vragen we bovendien dat die personeelsleden tussen de opvangtaken ook in de kleuterklas kunnen ondersteunen. Naast onderwijs is een kwaliteitsvolle opvang een meerwaarde voor de ontwikkeling van het kind. Hiervoor zijn mensen met een groot hart voor kinderen met de nodige educatieve basiscompetenties noodzakelijk.
“Meer dan de helft van de loonkost van ons onderhoudspersoneel, keukenpersoneel en opvangmedewerkers gaat naar ochtend-, middag- en avondopvang”, zegt Kim Verzeele, directeur van Vrije Basisschool Sint-Macharius in Laarne. “Het wordt ook elk jaar moeilijker om mensen te vinden die deze job willen doen. Als directeur besteed je dan ook veel tijd in het zoeken naar en begeleiden van het opvangpersoneel.”
“We vragen dat we mensen die opvang voorzien een aantrekkelijk werkrooster kunnen bieden. Hun huidige uurrooster is te versnipperd. Deze mensen kunnen momenteel enkel voor aanvang van de schooldag, tijdens de middag en na schooltijd aan het werk”, zegt Lieven Boeve.
