Leesvaardigheid: Katholiek Onderwijs Vlaanderen pleit voor collectief engagement
De onderwijsverstrekkers waren vandaag te gast in het Vlaams Parlement voor een gedachtewisseling over de laatste PIRLS-resultaten, een internationale leesvaardigheidstoets bij leerlingen uit het vierde leerjaar. Katholiek Onderwijs Vlaanderen legde de nadruk op de inspanningen die het onderwijsveld de voorbije jaren geleverd heeft, maar ook op de belemmerende factoren en hoe die kunnen weggewerkt worden.
“Vele uitdagingen komen tegelijk op het onderwijs af en beïnvloeden de onderwijskwaliteit”, zegt Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. “Toch moet er ook in een perfecte storm bestuurd worden. Als onderwijsverstrekker willen we onze inspanningen nog versterken, maar we verwachten evenzeer engagement van de overheid en de brede samenleving.”
De slechte resultaten uit PIRLS 2021 kwamen niet uit de lucht gevallen. PIRLS 2016 toonde knipperlichten, net als de evolutie in de IDP-toetsen van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. In 2018 ontwikkelden de onderwijsverstrekkers het Actieplan Begrijpend Lezen, dat ook het begeleidingsplan 2022-2025 van de pedagogische begeleiding van Katholiek Onderwijs Vlaanderen inspireerde. Aandacht voor taal niet in de niet-taalvakken, het verhogen van de leestijd vanaf de kleuterschool, kritisch leren lezen… springen hierbij het meest in het oog. Samenwerking met de Vlaams-Nederlandse Taalraad en de Taalunie houdt de vinger aan de wetenschappelijke pols.
Katholiek Onderwijs Vlaanderen kijkt ook vooruit en dus kritisch naar zichzelf. Zo stelt de Onderwijsinspectie dat er nood is aan meer didactische afspraken op school, aan meer competentieontwikkeling en aan een meer evidence informed aanpak in scholen.
De pedagogische begeleiding bereikte het voorbije schooljaar 541 basisscholen met specifieke taalbegeleiding. Het grootste deel daarvan zijn trajectmatige begeleidingen (met het hele schoolteam, van taalbeleid op school tot didactiek in de klas). Dat zijn de meest effectieve ondersteuningen. De besparingen op de pedagogische begeleiding, dat van 280 naar 200 begeleiders moet, maken deze opdracht niet eenvoudiger.
Scholen bevinden zich niet in een vacuüm. PIRLS maakt duidelijk dat de aandacht voor lezen in Vlaamse gezinnen bijzonder laag ligt. De school heeft de opdracht om elke leerling tot begrijpend lezen te brengen, maar zal dat nooit alleen kunnen. Ook ouders staan voor een opdracht.
Onderwijseconoom Kristof De Witte (KU Leuven) berekende dat de coronacrisis de niveaudaling voor Nederlands en wiskunde versnelde en dat het toenemende lerarentekort een permanente vertragende factor is. Wanneer de gemiddelde basisschool een vacature niet kan invullen, leidt dat tot een leervertraging van 2,1 lesweken in Nederlands en 2,6 lesweken in wiskunde.
Een gevolg van het lerarentekort is dat zorgcoördinatoren, die specifieke aandacht besteden aan de sterke en zwakke groep leerlingen, voltijds voor de klas staan. Daardoor verliezen leerlingen die extra ondersteuning of uitdaging nodig hebben de zorg waar ze recht op hebben. PIRLS wijst er ook op dat Vlaamse leraren een laag professioneel zelfvertrouwen dreigen te hebben. Voldoende en competente leraren zijn nochtans cruciaal voor de onderwijskwaliteit. We hopen dat we doortastende maatregelen mogen verwachten om het lerarentekort structureel op te lossen, zoals een bredere instroom in het lerarenberoep (gemengde teams van gegradueerden, bachelors en masters) en een personeelsbeleid op school waardoor directies leraren op hun sterktes en interesses kunnen uitspelen.
