IDP 2021: leerprestaties tijdens coronacrisis tonen gemengde resultaten
“Lagere leerprestaties zijn zorgwekkend omdat lagere onderwijsuitkomsten doorgaans leiden tot diverse negatieve uitkomsten op lange termijn, zoals een lager inkomen”, zegt Kristof De Witte, onderwijseconoom aan de KU Leuven.
“Het blijft belangrijk om de effecten van de coronacrisis nauwlettend in het oog te houden, zodat we onze aanpak om de leervertraging weg te werken kunnen bijsturen op een wetenschappelijk onderbouwde manier”, zegt Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.
De schoolsluiting door de eerste coronagolf zorgde voor een gemiddelde leervertraging van een half jaar bij onze twaalfjarigen en een toename van de onderwijsongelijkheid. Het vervolgonderzoek toont aan dat de leervertraging voor wiskunde een halt werd toegeroepen en dat Wetenschappen & Techniek voorzichtig begint te verbeteren. Voor Mens & Maatschappij, dat nauwelijks vertraging opliep, verbeterden de resultaten significant. Nederlands en Frans gingen het voorbije jaar echter verder achteruit.
Binnen alle leergebieden werden specifieke leerinhouden getoetst, zoals bij wiskunde ‘afronden, schatten en schattend rekenen en lengte, omtrek en oppervlakte’, bij Nederlands ‘begrijpend lezen’ en bij Frans ‘luisteren en lezen’. Vergeleken met het begin van de pandemie zien we in alle leergebieden nog een duidelijke leervertraging voor de getoetste leergebieden, met uitzondering van Mens & Maatschappij.
“Omdat lagere niveaus van kennis en vaardigheden kunnen accumuleren overheen de tijd en de situatie van leerlingen erg verschilt, is het niet vanzelfsprekend dat we de leervertraging door de pandemie zomaar ophalen”, zegt Kristof De Witte. “De pandemie versterkte de reeds neerwaartse trend in de prestaties van Vlaamse leerlingen in internationale tests.”
“Na de schoolsluitingen in de lente van 2020 is het niet ‘business as usual’ geweest. Scholen werden geconfronteerd met besmettingen en quarantaines, twee weken afkoelingsperiode en heel wat veiligheidsmaatregelen die het pedagogisch comfort ernstig verstoorden”, zegt Lieven Boeve. “In deze moeilijke omstandigheden hebben schoolteams zich uit de naad gewerkt. Dankzij de IDP-toetsen kunnen we met de pedagogische begeleiding nauw opvolgen welke aanpak werkt en wat beter kan, terwijl het wegwerken van leervertraging specifieke en aangepaste begeleiding vergt.”
Eén jaar na de eerste meting is de pandemiegerelateerde onderwijsongelijkheid nog niet weggewerkt. De spreiding van de toetsscores binnen een school is groter geworden voor Nederlands, maar afgenomen voor wiskunde. Dat komt omdat de kwetsbaarste leerlingen iets beter presteren, terwijl de leerprestaties van de sterke presteerders daalden.
Om de specifieke ondersteuningsnoden van scholen bij de aanpak van de leervertraging te beantwoorden, richtte Katholiek Onderwijs Vlaanderen vorig schooljaar vanuit de pedagogische begeleiding een team leerondersteuning op. Een team van een twintigtal mensen heeft als opdracht om de specifieke aanpak van de gevolgen van de coronacrisis op scholen te ondersteunen. Dat team zet in op het gericht ondersteunen van leraren bij onder meer digitale didactiek, tutoring (korte bijles in kleine groepjes), remediëren en differentiëren, organiseert webinars en ontwikkelt pedagogisch materiaal.
De resultaten voor begrijpend lezen blijven ons zorgen baren. Met de pedagogische begeleiding en lerarenteams leveren we hiervoor al een vijftal jaar extra inspanningen via nascholing en begeleiding, maar het werk is nog lang niet af. We blijven daarom inzetten op ondersteuning van alle onderliggende vaardigheden.
“Het inzetten op de meest kwetsbare leerlingen werpt zijn vruchten af, maar we mogen ook de leerlingen die voor de pandemie-uitbraak sterk presteren niet vergeten. We willen hen blijven uitdagen en dat nemen we ook expliciet als doelstelling op voor ons team leerondersteuning binnen de pedagogische begeleiding”, zegt Anne Verhoeven, teamverantwoordelijke basisonderwijs bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen.
De interdiocesane proeven (IDP) zijn de gestandaardiseerde toetsen die leerlingen op het einde van het zesde en het vierde leerjaar in het katholiek onderwijs maken. Dankzij de resultaten van deze proeven kunnen lagere scholen hun interne kwaliteitsontwikkeling aanscherpen, ondersteund door de pedagogische begeleiding van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Door de resultaten van de voorbije vijf jaar met elkaar te vergelijken, konden onderwijseconomen Kristof De Witte en Letizia Gambini de coronaschade en het herstel opmeten bij de leerlingen.
